Gereç ve Yöntem: Çalışmamızda, servikal sitoloji incelemesinde spesifik bir etkene bağlı servisiti saptanan toplam 378 olgu, 100 kontrol olgusuyla birlikte değerlendirilmiştir. Hangi etkenin sıklıkla hücresel değişiklikler ve atipiye eşlik ettiği kaydedilmiştir. Olguların etkene spesifik tedavi sonrası alınan kontrol smirleri incelenmiştir. Epitelyal atipinin gerçek bir atipi mi yoksa mevcut servisit ajanına bağlı gelişen reaktif atipi mi olduğu sorusuna literatür bilgilerinin ışığında yanıt aranmıştır.

Bulgular: İlk değerlendirmede en fazla reaktif değişiklik ve ASC-US (Önemi belirsiz atipik skuamöz hücreler) Candida grubunda izlenmiştir (%56,4, %59,5). Bakteriyel vajinozis ve Trichomonas vaginalis gruplarında ASC-US izlenme oranları yüksek bulunurken (%25,0, %9,5), kontrol grubunda bu oran %6,0 olarak izlenmiştir. Tedavi sonrası kontrol lamları incelendiğinde ilk değerlendirmede 50 olan Candida'lı ASC-US hasta sayısının11'e gerilediği gözlemlenmiştir. Yine bakteriyel vajinozis grubunda 21 hastadan 10 hastaya gerileme izlenirken, diğer gruplarda da tedavi sonrasında izlenen ASC-US ve reaktif epitelyal değişiklik oranlarında belirgin düşüklük izlenmiştir.